Waarom kiezen voor een stichting-administratiekantoor?
Begrip
U brengt de aandelen van uw vennootschap onder in een stichting in de vorm van een administratiekantoor (hierna: PSAK) die in ruil voor deze inbreng certificaten zal uitgeven. Via deze techniek van ‘certificering’ wordt een opsplitsing gemaakt tussen enerzijds de economische eigendom (vermogensrechten) en anderzijds de juridische eigendom (lidmaatschapsrechten) van de ingebrachte aandelen. De PSAK treedt hierbij op als zogenaamd 'certificeringsvehikel'.
De certificaten (vermogensrechten) komen toe aan de certificaathouders, zijnde de vroegere eigenaars van de ingebrachte aandelen, terwijl de controle over de onderliggende vennootschap (lidmaatschapsrechten) in handen blijft van de PSAK.
Finaliteit
Op het vlak van vermogensstructurering en -planning wordt een PSAK vaak gebruikt bij de overdracht van een (familiale) vennootschap naar de volgende generatie. Door de aandelen eerst te certificeren en vervolgens de certificaten te schenken aan de kinderen, zorgt u er immers voor dat de kinderen reeds het vermogen van de onderliggende (familiale) vennootschap verwerven terwijl de werkelijke controle van de vennootschap in handen blijft van (het bestuur) van de PSAK. Op die manier zorgt u ervoor dat het bedrijf niet moeten worden verkocht omwille van de torenhoge erfbelasting en leidt u de toekomst van het bedrijf in goede banen.
Zo kan u tegemoetkomen aan de wens om uw kinderen, gelet op hun vaak jonge leeftijd, geleidelijk te laten groeien in het ondernemingsgebeuren en de verantwoordelijkheden die het voeren van een onderneming met zich meebrengt.
De oprichting van een PSAK gaat evenwel niet steeds gepaard met een overdracht van de onderneming naar de volgende generatie. Ook wanneer u een regeling wil treffen ingeval u onverwacht zou komen te overlijden of om de zeggenschap over de onderneming te concentreren in geval van een verspreid aandeelhouderschap, kan deze structuur aangewezen zijn.
Oprichting
Vorm
Net zoals elke andere stichting dient een PSAK te worden opgericht bij authentieke akte (bij leven) of bij authentiek testament (na overlijden). De stichters kunnen zowel natuurlijke personen als rechtspersonen zijn, waardoor de onderliggende vennootschap ook kan deelnemen aan de oprichting van een PSAK.
Vermogen
Het vermogen van de PSAK wordt gevormd door de inbreng van de effecten van de onderliggende vennootschap. Deze overdracht van effecten dient te gebeuren in overeenstemming met de wettelijke en statutaire regels inzake de overdracht van aandelen. Indien u het voornemen zou hebben om de aandelen van uw vennootschap onder te brengen in een PSAK, is het ten zeerste aangeraden om de statuten van uw vennootschap te laten analyseren op bijzondere overdrachtsbeperkingen.
Zoals hierboven reeds werd aangehaald zal de PSAK, in ruil voor de inbreng van de aandelen, certificaten uitgeven. De uitgifte van de certificaten kan in verregaande mate worden gemodaliseerd. Zo kunnen verschillende categorieën van certificaten worden uitgegeven waaraan ook verschillende rechten verbonden kunnen worden.
Rechtspersoonlijkheid
Een stichting bezit rechtspersoonlijkheid en is bijgevolg te beschouwen als een afzonderlijke juridische entiteit die drager is van eigen rechten en plichten. Zij heeft als rechtspersoon een eigen, afgescheiden, vermogen. Het is om die redenen dat een PSAK vaak beter geschikt wordt geacht als certificeringsvehikel dan een maatschap.
Publiciteit
Een uittreksel van de oprichtingsakte, de benoeming en het ontslag van de (dagelijks) bestuurders en eventuele statutenwijzigingen moeten worden bekendgemaakt in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.
Formaliteiten
Naast de verplichting tot inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen, dient er ook een registratie te gebeuren van de uiteindelijke begunstigden in het UBO-register.
Werking
Spelregels
Binnen de PSAK zelf worden de verhoudingen tussen de certificaathouders (economische eigenaars) en de PSAK (juridische eigenaar) vastgelegd in de administratievoorwaarden van de PSAK. Daarin kunnen onder meer afspraken gemaakt worden over de uitoefening van het stemrecht binnen de onderliggende vennootschap, de dividendpolitiek, de overdracht van de gecertificeerde effecten en de certificaten zelf, de goedkeuring van de jaarrekening, enzovoort.
Organen
Bij gebrek aan aandeelhouders, vennoten of leden, wordt een PSAK gezien als het certificeringsvehikel bij uitstek. De zeggenschap over de onderliggende effecten wordt immers gecentraliseerd bij het enige verplichte orgaan binnen een PSAK: het bestuursorgaan.
Daar waar het bestuursorgaan van een stichting vroeger uit minstens drie bestuurders diende te bestaan, is sinds de inwerkingtreding van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen één bestuurder voldoende. Die bestuurder kan een natuurlijke persoon of een rechtspersoon zijn. De statuten kunnen een hoger minimumaantal of een maximumaantal bestuurders voorschrijven. De regels omtrent de benoeming en het ontslag van bestuurders kunnen vrij worden bepaald in de statuten.
Bevoegdheid van het bestuur
Binnen de stichting heeft het bestuursorgaan in beginsel de volheid van bevoegdheid, met uitzondering van de ontbinding en de wijziging van het doel. Bijgevolg zullen de bestuurders van de PSAK de controle in handen hebben over de onderliggende vennootschap(pen).
Andere organen
Hoewel het bestuursorgaan het enige verplichte orgaan is binnen de stichting, verbiedt de wet het niet om in de statuten een bijkomend (ad hoc) orgaan in het leven te roepen. Zo’n ad hoc orgaan kan onder meer aangewezen zijn bij de benoeming en afzetting van bestuurders, bepalen van de vergoeding van de bestuurders, instemming met de overdracht van de gecertificeerde effecten, enzovoort. Bijgevolg kan de ‘volheid van bevoegdheid’ in hoofde van het bestuursorgaan via de statuten worden beperkt.
Let wel, de beslissingen van dergelijk ad hoc orgaan kunnen niet worden opgedrongen aan derden. Zij mogen steeds uitgaan van de ‘volheid van bevoegdheid’ in hoofde van het bestuursorgaan.
Boekhoudkundige verplichtingen
Boekhouding
Een private stichting die door het leven gaat als administratiekantoor, zal veelal een vereenvoudigde boekhouding mogen voeren en haar jaarrekening kunnen opmaken volgens een vereenvoudigd schema. De jaarrekening moet niet worden neergelegd bij de Nationale Bank van België, maar enkel in het stichtingsdossier dat wordt bijgehouden ter griffie van de bevoegde ondernemingsrechtbank.
Fiscaliteit
Vennootschapsbelasting vs. rechtspersonenbelasting
Afhankelijk van de activiteiten van de stichting zal de vennootschapsbelasting dan wel de rechtspersonenbelasting van toepassing zijn. Indien de stichting echter louter fungeert als administratiekantoor, zal zij steeds onderworpen worden aan de rechtspersonenbelasting.
Taks ter vergoeding van successierechten
Stichtingen die optreden als administratiekantoor zijn niet onderhevig aan de taks ter vergoeding van de successierechten.
Fiscale transparantie
In sommige gevallen zal een stichting in de vorm van een administratiekantoor als fiscaal transparant beschouwd worden. Dit houdt in dat de inkomsten die de stichting verwerft uit de aandelen van de onderliggende vennootschap niet in hoofde van de stichting belast worden maar rechtstreeks als inkomsten van de certificaathouders beschouwd zullen worden.
Net zoals voor de rechtspersonenbelasting, dienen ook voor de fiscale transparantie een aantal (juridisch-technische) voorwaarden te worden vervuld. Het gaat daarbij onder meer over het soort effecten dat wordt gecertificeerd en de verbintenissen van de PSAK inzake de doorstorting van de opbrengsten aan de certificaathouders. Om de fiscale transparantie te genieten, dient er bovendien ook bijzondere aandacht te worden besteed aan de redactie van de statuten.
Gunstregime
Zoals we hierboven reeds kort hebben aangehaald, bestaat er in elk van de drie Belgische gewesten onder bepaalde voorwaarden een vrijstelling in de schenkbelasting voor de schenking van certificaten van een PSAK. Om deze vrijstelling te kunnen genieten, is het onder meer vereist dat de certificaten betrekking hebben op aandelen van een familiale vennootschap én dat de PSAK – althans in Vlaanderen en Brussel - de verplichting heeft om de dividenden en andere vermogensvoordelen binnen de maand door te storten naar de certificaathouders.
Onder dezelfde voorwaarden als voor de vrijstelling inzake schenkbelasting, kunnen de certificaten van de PSAK ook vererfd worden aan een verlaagd tarief in de erfbelasting.
Einde van de PSAK
Ontbinding
Een stichting kan slechts ontbonden worden door een beslissing van de bevoegde ondernemingsrechtbank op grond van een aantal limitatief in de wet opgesomde gevallen. Zo kan de ontbinding door de rechter uitgesproken worden indien het doel of het voorwerp van de stichting is verwezenlijkt, indien de stichting niet meer in staat is haar doel of voorwerp te verwezenlijken, indien de duur van de stichting verstreken is, enzovoort.
Het feit dat de certificering een einde genomen heeft (bv. omdat alle certificaten geruild zijn tegen de onderliggende effecten (royering)) leidt bijgevolg niet automatisch tot de ontbinding van de stichting. Er zal steeds een gerechtelijke beslissing vereist zijn.