Een veel voorkomende praktijk op het vlak van successieplanning in Vlaanderen is de zogenaamde bankgift.
Hierbij schrijft de schenker vanuit zijn rekening een bepaald geldbedrag of een beleggingsportefeuille over naar de rekening van de begiftigde. In het begeleidend schrijven bij deze overschrijving wordt dan verduidelijkt dat het gaat om een schenking en worden de eventuele voorwaarden en modaliteiten van de schenking opgenomen. De bankgift maakt geen schenkbelasting verschuldigd indien deze niet wordt geregistreerd, maar leidt wel tot erfbelasting indien de schenker binnen de 3 jaar na de schenking komt te overlijden.
Wanneer de schenker bijvoorbeeld zwaar ziek wordt tijdens de risicotermijn van 3 jaar bestaat de mogelijkheid om het begeleidend schrijven (“pacte adjoint”) alsnog te laten registeren tegen betaling van, naargelang de graad van verwantschap tussen de schenker en de begiftigde, 3% of 7% schenkbelasting. Op die manier worden de hogere tarieven in de erfbelasting (oplopend tot 27% of 55%) vermeden.
Sinds 1 mei 2022 kan dergelijk pacte adjoint in Vlaanderen online ter registratie worden aangeboden via MyMinfin, een platform van de FOD Financiën. Deze administratieve vereenvoudiging geldt enkel voor schenkingen die niet verplicht via notariële akte dienen te gebeuren, zoals een bankgift. Een buitenlandse notariële schenkingsakte van roerende goederen door een Belgische inwoner is uitgesloten van deze vereenvoudiging en dient steeds op papier ter registratie te worden aangeboden.
Concreet dient men het pacte adjoint in pdf-formaat op te laden op het platform. Daarbij moet het bestand, ofwel een scan van het document met de manuele handtekening van de schenker en de begiftigde bevatten, ofwel een origineel digitaal document met de digitale handtekening van de schenker en de begiftigde.
Indien de schenking uit meerdere documenten bestaat (bv. intentiebrief en erkenningsdocument) dient men deze documenten allemaal samen te voegen tot één pdf-bestand.
De Federale Overheidsdienst Financiën vermeldt op haar website de gegevens die het document minstens moet bevatten om de online registratie mogelijk te maken:
- De namen van de schenker en de begiftigde;
- Het geschonken goed;
- De verschillende fiscale woonplaatsen die de schenker en de begiftigde gehad hebben in de periode van vijf jaar voorafgaand aan de datum van de schenking;
- De datum van de schenking;
- De handtekening van de schenker en de begiftigde.
Naar onze mening dient ook minstens nog de (fiscale) waarde van het geschonken goed (op het ogenblik van de registratie) én de verwantschapsband tussen schenker en begiftigde in het document te worden opgenomen om de schenkbelasting correct te kunnen berekenen.
Wanneer de aangeboden schenking voldoet aan de wettelijke voorwaarden, zal het registratierelaas bezorgd worden via het MyMinfin-portaal onder “mijn documenten”. De verschuldigde schenkbelasting wordt berekend door de Vlaamse belastingdienst, die nadien een aanslagbiljet zal bezorgen.
In het Vlaams gewest is er geen voorafgaande betaling van de schenkbelasting vereist, in tegenstelling tot in het Waals en Brussels Hoofdstedelijk gewest. Bijgevolg is de datum van registratie in het Vlaams gewest enkel afhankelijk van de datum van ontvangst van het document via MyMinfin. Indien het document buiten de kantooruren (’s avonds, in het weekend of op een feestdag) wordt aangeboden, gebeurt de registratie ervan slechts de eerstvolgende werkdag.
In geval van een schenking kort vóór een overlijden (bijvoorbeeld omwille van een ziekte in terminale fase), geeft de online registratie een extra mogelijkheid aan de partijen om de schenking snel te registreren en de toepassing van de erfbelasting te vermijden. Schenkingen die in het weekend of ’s avonds ter registratie worden aangeboden, zullen evenwel maar de eerstvolgende werkdag effectief worden geregistreerd. In dergelijke situatie vormt de neerlegging van het pacte adjoint onder de minuten van de notaris een beter alternatief aangezien de schenker hier niet beperkt is tot de openingsuren van de administratie. De keerzijde van dit alternatief is dat er wel een provisie voor de schenkbelasting moet betaald worden aan de notaris alvorens hij de akte zal verlijden. De notaris is immers verplicht om de akte binnen vijftien dagen ter registratie aan te bieden en zal daarbij ook instaan voor de betaling van de schenkbelasting.
HOE KAN DE ONLINE REGISTRATIE UITWERKEN VOOR DE SITUATIE VAN EEN NEDERBELG?
Wij lichten dit toe aan de hand van een praktijkvoorbeeld. Sophie is een Nederbelg. Zij heeft de Nederlandse nationaliteit en is in januari 2022 vanuit Nederland naar Vlaanderen geëmigreerd. Sophie schenkt op 15 februari 2022 € 100.000 via de genoemde bankgift aan haar zoon Mats. De bankgift wordt niet geregistreerd in Vlaanderen.
In Vlaanderen is dan geen schenkbelasting verschuldigd over de bankgift. Ten aanzien van de Nederbelg doet zich echter de volgende bijzondere situatie voor. Een schenking door een Nederlander die in Nederland heeft gewoond en binnen tien jaren nadat hij of zij is geëmigreerd, een schenking heeft gedaan, wordt alsnog in de heffing van Nederlandse schenkbelasting betrokken. Dit heeft tot gevolg dat zoon Mats in Nederland schenkbelasting (10%) is verschuldigd over de bankgift. Het feit dat de bankgift in Vlaanderen niet is geregistreerd, doet hier niets aan af.
Sophie wordt ernstig ziek. In het zicht van haar overlijden heeft Sophie de bankgift alsnog in België geregistreerd via de online registratie (MyMinFin).
In Vlaanderen is dan schenkbelasting verschuldigd over de bankgift. Dit heeft tot gevolg dat sprake is van dubbele belasting. Zowel Nederland als Vlaanderen heffen schenkbelasting over dezelfde schenking. Nederland moet in dat geval voorkoming van dubbele belasting verlenen.
Indien Sophie overlijdt binnen 180 dagen na de schenking, dan wordt de bankgift voor de Nederlandse heffing niet behandeld als een schenking maar als een fictieve verkrijging uit de nalatenschap van Sophie. Het bedrag van de schenking wordt dan, voor de berekening van erfbelasting, opgeteld bij het overige vermogen van Sophie. Omdat Nederland progressieve tarieven hanteert in de Successiewet, heeft dit mogelijk tot gevolg dat meer belasting verschuldigd is in Nederland over de schenking.