Wat zijn de valkuilen bij de waardering van een familiebedrijf?

Wat is uw familiebedrijf precies waard? Met die vraag komen veel familiebedrijven op een bepaald moment in hun geschiedenis in aanraking. Een objectieve waardebepaling dringt zich op zodra een familie beslist het bedrijf deels of volledig te verkopen, maar bijvoorbeeld ook als de familie het aandeelhouderschap wil vereenvoudigen. Familieleden die het schip willen verlaten, kun­nen na een waardebepaling een correcte uitkoop­som krijgen. Een klassieke valkuil die bij een waardebepaling voor verrassingen kan zorgen, zijn de normalisaties. Voor familiebedrijven spe­len enkele scenario’s die daarbij aansluiten en die kunnen leiden tot een ander beeld dan wat men zou verwachten op basis van de winstcijfers.

Een eerste herkenbaar scenario is dat waarin de fa­milie door de jaren heen een mooie spaarpot heeft opge­bouwd. Het eigen vermogen is hoog, wat mogelijk te dan­ken is aan een beperkte ver­goeding voor het familiale management of een sobere dividendenpolitiek. Is dat ei­gen vermogen meteen ook de minimumwaarde die men mag verwachten? Niet nood­zakelijk, soms is het ook de maximumwaarde. Een on­derneming kan overgekapi­taliseerd zijn en daardoor een zeer beperkt ren­dement hebben op haar eigen vermogen. Een onderneming heeft ook niet altijd behoefte aan miljoenen op de rekening. Een tijdige afsplitsing van het vastgoed maakt een overdracht fiscaal en juridisch minder risicovol.

Daarnaast kan een familiebedrijf goede redenen hebben om de vergoedingen van familiale mana­gers laag te houden. Die vergoedingen vormen een belangrijke normalisatie bij een waardebepa­ling. Een onafhankelijke waardering zal de ge­middelde vergoeding van de voorbije boekjaren vergelijken met wat marktconform is, en het ver­schil als extra kosten of als minderkosten meene­men. Idem voor niet vergoede taken, bijvoorbeeld uitgevoerd door een meewerkende echtgenoot. Dat zijn kosten die wel moeten worden gemaakt als de familie die taken aan een nieuw personeels­lid wil toewijzen.

Voorts is het uitkijken voor het verschil tussen de fiscale rapportering en de bedrijfseconomische rapportering. Denk aan voorraadwaardering, investeringen die een familiale kmo versneld af­schrijft, of aan het doorschuiven van verliezen. Dat geldt ook voor privékos­ten gedragen door de ven­nootschap die tot een fiscale optimalisatie leiden, maar de reële waarde van het bedrijf kunnen beïnvloeden.
Een laatste valkuil: vergeet niet dat de waarde van een bedrijf continu evolueert. Als de operationele resulta­ten sinds de laatste uitkoop van een familielid stabiel bleven, is dat niet automa­tisch zo voor de waarde. De schulden en de kaspositie evolueren ook en het is de kaspositie die de brug maakt tussen de onder­nemingswaarde en de aandeelhouderswaarde. Het zijn stuk voor stuk elementen die de familie moet durven te zien door de ogen van een verko­pend familielid of een externe investeerder. Een onafhankelijke waardebepaling is belangrijk om ervoor te zorgen dat de familie zich niet miskijkt op deze factoren die misschien intuïtief geen in­ vloed lijken te hebben, maar die finaal wel zeer bepalend kunnen zijn voor de effectieve waarde van uw bedrijf.